Kto decyduje o salach gminastycznych?

Wójt/burmistrz/prezydent miasta wydaje zarządzenie dotyczące korzystania z obiektów sportowych, w tym z sal gimnastycznych. W gminie Żukowice radni w drodze uchwały przyznali takie uprawnienia bezpośrednio dyrektorom szkół. Uchwałę rady gminy uchylił w trybie rozstrzygnięcia nadzorczego wojewoda dolnośląski.

Poniżej udostępniamy rozstrzygnięcie wojewody, uchwałę rady (tutaj) oraz doniesienie prasowe na ten temat (tutaj).

Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z dnia 21 marca 2014 r. NK-N.4131.169.5.2014.MR1

• Dz.Urz.Woj.Doln. 2014, poz. 1537

Sentencja

Na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013 r. poz. 594, ze zm.)
stwierdzam nieważność ust. 3 we fragmencie: „po uzgodnieniu z Dyrektorem Szkoły Podstawowej”, ust. 7 we fragmencie: „w uzgodnieniu z Dyrektorem Szkoły Podstawowej”, ust. 12 oraz 15 załącznika nr 1 do uchwały nr XXX/253/2014 Rady Gminy Żukowice z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie ustalenia zasad korzystania z sal gimnastycznych w szkołach na terenie Gminy Żukowice.

Uzasadnienie

Rada Gminy Żukowice podjęła w dniu 27 lutego 2014 r. uchwałę nr XXX/253/2014 w sprawie ustalenia zasad korzystania z sal gimnastycznych w szkołach na terenie Gminy Żukowice.

Uchwała wpłynęła do organu nadzoru w dniu 7 marca 2014 r.
W toku postępowania nadzorczego organ nadzoru stwierdził podjęcie poszczególnych przepisów załącznika nr 1 do przedmiotowej uchwały:
1. Ust. 3 we fragmencie: „po uzgodnieniu z Dyrektorem Szkoły Podstawowej” oraz ust. 7 we fragmencie: „w uzgodnieniu z Dyrektorem Szkoły Podstawowej” z istotnym naruszeniem art. 30 ust. 2 pkt 2 i 3 oraz art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013 r. poz. 594, ze zm.; zwanej dalej: „ustawą”) w związku z art. 7 i 94 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483, ze zm.; zwanej dalej: „Konstytucją RP”),
2. Ust. 12 oraz 15 załącznika nr 1 do przedmiotowej uchwały z istotnym naruszeniem art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy w związku z art. 7 i 94 Konstytucji RP.

Przedmiotem rozpatrywanej uchwały jest ustanowienie przez Radę Gminy Żukowice zasad korzystania z sal gimnastycznych w szkołach, dla których Gmina Żukowice jest organem prowadzącym. Zasady te – w formie regulaminu korzystania ze wspomnianych sal – ujęte zostały w załączniku nr 1 do przedmiotowej uchwały. Podstawą do jej wydania był art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy, który stanowi, że rada gminy upoważniona jest do uregulowania kwestii zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Uchwała podjęta na tej podstawie stanowi akt prawa miejscowego.
Ust. 3 załącznika nr 1 do przedmiotowej uchwały stanowi, że sala gimnastyczna może być wynajmowana w czasie wolnym od zajęć lekcyjnych po uzgodnieniu z dyrektorem szkoły podstawowej. W ust. 7 postawiono natomiast, że stowarzyszenia sportowe, organizacje pozaszkolne oraz osoby fizyczne prowadzące zajęcia zorganizowane wykorzystują salę gimnastyczną – po uzgodnieniu z dyrektorem szkoły podstawowej – za odpłatnością. W obu tych przepisach przyznana została zatem dyrektorowi właściwej szkoły kompetencja do decydowania o udostępnianiu sal gimnastycznych.
Zdaniem organu nadzoru unormowanie w przedmiotowej uchwale tej kwestii stanowi wykroczenie poza upoważnienie określone w art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy, zgodnie z którym rada gminy uprawniona jest jedynie do określenia zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Oznacza to, że rada gminy – na podstawie wskazanego przepisu – kompetentna jest wyłącznie do ustanowienia norm i zasad prawidłowego postępowania, które obowiązują osoby korzystające z gminnych obiektów lub urządzeń użyteczności publicznej. Stanowisko to podziela również orzecznictwo sądów administracyjnych (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 15 kwietnia 2010 r., sygn. akt II SA/Go 170/10; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 listopada 2011 r., sygn. akt IV Sa/Po 672/11). Tym samym przyjąć należy, że Rada Gminy Żukowice nie była upoważniona do uregulowania w przedmiotowej uchwale kompetencji dyrektora szkoły odnoszących się do udostępniania sal gimnastycznych.

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 7 Konstytucji RP organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, a w oparciu o art. 94 Konstytucji RP organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Powyższe oznacza, że, realizując swoją kompetencję stanowiącą, rada gminy jest zobowiązana uwzględniać wytyczne zawarte w upoważnieniu. Nieprawidłowa realizacja normy kompetencyjnej stanowi istotne naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności takiej regulacji.

Każdorazowo niewłaściwe wypełnienie kompetencji do podejmowania uchwał stanowiących akty prawa miejscowego powinno być traktowane jako istotne naruszenie prawa, skutkujące nieważnością uchwały lub jej części. Potwierdza to wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 14 kwietnia 2000 r. (sygn. akt I SA/Wr 1798/99): „Opierając się na konstrukcji wad powodujących nieważność, można wskazać rodzaje naruszeń przepisów, które trzeba zaliczyć do istotnych, skutkujących nieważnością uchwały organu gminy. Do nich należy naruszenie przepisów wyznaczających kompetencję do podejmowania uchwał, podstawy prawnej podejmowania uchwał, przepisów prawa ustrojowego, przepisów prawa materialnego – przez wadliwą ich wykładnię – oraz przepisów regulujących procedurę podejmowania uchwał.”

Zauważyć ponadto należy, że kwestionowane regulacje we wskazanych w sentencji fragmentach naruszają również dyspozycję art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy. Zgodnie z tym przepisem organem gospodarującym mieniem komunalnym gminy jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). To zatem do tego organu należy administrowanie gminnym obiektami i urządzeniami użyteczności publicznej, a więc również i salami gimnastycznymi, o których mowa w przedmiotowej uchwale. Rada Gminy Żukowice – przyznając dyrektorowi szkoły podstawowej uprawnienia związane z gospodarowaniem tymi salami – naruszyła tym samym ustawowe kompetencje Wójta Gminy Żukowice. To bowiem tylko ten organ może zdecydować, czy i w jakim zakresie przekaże swoje kompetencje w tej materii dyrektorowi szkoły. Organ nadzoru w tym kontekście pragnie również zwrócić uwagę na treść art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy, który stanowi, że wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) przysługuje wyłączne prawo do określania sposobu wykonywania uchwał rady gminy. Oznacza to – w odniesieniu do przedmiotowej uchwały – że to jedynie Wójt Gminy Żukowice może określić sposób jej wykonania, a więc także wskazać podmiot, któremu zostaną powierzone konkretne uprawnienia i obowiązki związane z jej wykonywaniem.

W związku z powyższym przyjąć należy, że wskazane w sentencji fragmenty ust. 3 i 7 załącznika nr 1 do przedmiotowej uchwały w sposób istotny naruszają prawo, co skutkuje stwierdzeniem ich nieważności.

W ust. 12 załącznika do przedmiotowej uchwały Rada Gminy Żukowice określiła, że dyrekcja szkoły oraz jej pracownicy nie ponoszą odpowiedzialności za rzeczy pozostawione w szatni. Ust. 15 tegoż załącznika stanowi natomiast, że za szkody materialne wyrządzone w sali gimnastycznej odpowiedzialność ponoszą opiekunowie niepełnoletnich uczniów oraz pełnoletnie osoby korzystające z sali gimnastycznej. Przepisy te regulują zatem kwestię zasad ponoszenia odpowiedzialności cywilnej przez dyrekcję oraz pracowników szkoły, a także osoby korzystające z sal gimnastycznych. Zdaniem organu nadzoru także i w tym wypadku Rada Gminy Żukowice wykroczyła poza upoważnienie określone w art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy. Kwestia odpowiedzialności cywilnej, o której mowa w tych przepisach, nie mieści się bowiem w pojęciu „zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej”. Uznać zatem należy, że przepisy te – podobnie jak omówione wcześniej regulacje – w sposób istotny naruszają dyspozycje art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy oraz art. 7 i 94 Konstytucji RP.

Ponadto zauważyć trzeba, że problematyka odpowiedzialności cywilnej unormowana została w całości w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121). Niedopuszczalne jest zatem – zdaniem organu nadzoru – regulowanie tej kwestii w akcie normatywnym niższej rangi. W orzecznictwie sądów administracyjnych wielokrotnie wskazywano, że powtórzenia i modyfikacje, jako wysoce dezinformujące, stanowią istotne naruszenie prawa (zob. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 czerwca 1992 r., sygn. akt II SA 99/92, ONSA z 1993 r. Nr 2, poz. 44). Trzeba bowiem liczyć się z tym, że powtórzony czy zmodyfikowany przepis będzie interpretowany w kontekście uchwały, w której go zamieszczono, co może prowadzić do całkowitej lub częściowej zmiany intencji prawodawcy. W takim kontekście praktykę powtarzania i modyfikacji w aktach prawnych przepisów zawartych w aktach hierarchicznie wyższych należy uznać za niedopuszczalną. Argumentację powyższą potwierdzają również normy wyrażone w § 136 i 137 w związku z § 143 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad Techniki Prawodawczej” (Dz.U. Nr 100, poz. 908; zwanego dalej: „rozporządzeniem”), które wprost stanowią, że niedopuszczalne jest powtarzanie lub modyfikowanie w treści aktów prawa miejscowego przepisów ustaw, ratyfikowanych umów międzynarodowych oraz rozporządzeń.

Zdaniem organu nadzoru na podstawie przytoczonych wyżej argumentów uznać należy, że Rada Gminy Żukowice – przyjmując w załączniku do przedmiotowej uchwały wskazane w sentencji regulacje – w sposób istotny naruszyła prawo, co na podstawie art. 92 ust. 1 ustawy obliguje organ nadzoru do stwierdzenia ich nieważności.

Niezależnie od powyższych rozważań organ nadzoru wskazuje również na przyjęcie załącznika nr 1 do przedmiotowej uchwały z naruszeniem § 124 ust. 1 w związku z § 143 rozporządzenia. Zgodnie z tymi przepisami podstawową jednostką redakcyjną i systematyzacyjną aktów prawa miejscowego są paragrafy. Stwierdzić należy, że w załączniku do przedmiotowej uchwały zasada ta nie została zachowana, ponieważ jego podstawową jednostką redakcyjną są ustępy. Naruszenie to – zdaniem organu nadzoru – nie ma jednak charakteru istotnego, a zatem nie skutkuje nieważnością rozpatrywanego aktu.

W związku z powyższym należało orzec jak w sentencji.